Krajowe rodzaje drewna w większości posiadają słabo wybarwioną twardziel o różnych odcieniach brązu i szarości. Dla uzyskania większej palety kolorystycznej należy je barwić. Projektującym wnętrza zupełnie nowe możliwości daje zastosowanie drewna egzotycznego. Większość gatunków egzotycznych, w przeciwieństwie do naszych rodzimych, ma silnie wybarwioną twardziel – często w ciepłych, pastelowych kolorach. Do takich rodzajów drewna należy Badi.

Badi (Nauclea diderrichii De Wild.; starsze nazwy łacińskie to Nauclea trillesii Merill, Sarcocephalus diderrichii De Wild i Sarcocephalus pobeguini Hua) o innych popularnych nazwach Bilinga lub Opepe (wg. DIN 4074) to gatunek drzewa z rodziny Rubiaceae, występujący w lasach Afryki Zachodniej. Oczywiście w poszczególnych krajach tego regionu drewno Badi ma jeszcze wiele innych nazw np. w Ghanie: Kusia, Kusiaba, w Nigerii Opepi, w Kamerunie Akondoc, Eke, w Kongo Maza, Mokesse, Linzi a w Gabonie Aloma. Chyba najbardziej adekwatnej nazwy używają Anglicy mówiąc na Badi „Yellow wood” (żółte drewno).

Dla przerażonego ilością nazw czytelnika informacja – taka mnogość określeń dla jednego gatunku drewna jest często spotykana w przypadku większości gatunków drewna egzotycznego. Dla uspokojenia – firmy handlujące tym drewnem na danym rynku zbytu używają na ogół jednej – najbardziej popularnej jego nazwy. W Polsce jest to nazwa Badi.

Fot.1. Obrazy makroskopowe drewna Badi (dwukrotne powiększenie)
a) przekrój poprzeczny
b) przekrój promieniowy
c) przekrój styczny

Badi to typowe drewno egzotyczne, czyli drewno rozpierzchło-naczyniowe. Naczynia (komórki o dużych średnicach – większych niż 0,1 mm) są rozmieszczone równomiernie i na przekroju poprzecznym drewna widać je gołym okiem jako małe otworki lub plamki, zaś na podłużnym jako drobne rowki. Granice przyrostów rocznych są niewidoczne. Drewno tego gatunku posiada wąskie 1-3 szeregowe i wysokie (ponad 10 warstwowe) promienie łykodrzewne widoczne tylko na przekroju promieniowym. Ciekawostką jest, że w komórkach promieni łykodrzewnych zdarzają się wykwity krystaliczne. Na rysunek tego drewna składa się charakterystyczny układ włókien – są one lekko sfalowane co daje szczególnie wyraźny efekt na przekroju promieniowym. Występują na nim pasy podobne do pasów w mahoniach, ale są od nich mniej regularne. Obrazy makroskopowe tego drewna na trzech podstawowych przekrojach anatomicznych przedstawia fot.1.

Najbardziej charakterystyczną cechą drewna Badi jest ciepły, pastelowy, żółto-pomarańczowy kolor. Wygląda to tak jakby roślina utrwaliła w swym wnętrzu gorące promienie afrykańskiego słońca przysłonięte nieco drobinami pisku unoszącymi się nad Sahelem. Słońce Afryki, Złocisty Mahoń to romantyczne nazwy, którymi określano Badi w początkach popularyzacji tego gatunku w naszym kraju.

Drewno twardzieli (najstarsze drewno, znajdujące się bliżej rdzenia pierwotnego pnia) jest ciemniejsze w porównaniu z drewnem bielastym (przyobwodowym). Zarówno drewno tardzieli i bielu w zależności od pochodzenia partii drewna wykazuje znaczną zmienność barwną (odcieni) – wszak słońce wszędzie świeci nieco inaczej (fot.2).

Fot.2. Zmienność barwna drewna Badi.

Gdy drewno to skusi nas swoim słonecznym kolorem, warto sprawdzić jego przydatność pod względem właściwości fizyko-mechanicznych. I tu niespodzianka. Poniżej zamieszczona jest tabela, w której znajduje się najbardziej kompletna charakterystyka tego drewna, nie dostępna w żadnym z podręczników i w dodatku wykonana w oparciu o polskie normy. Dzięki temu można bezpośrednio porównać podane właściwości Badi z danymi dla gatunków krajowych (przykładowo sosny i dębu), zbadanych według identycznej metodyki.
Podane w tabeli wartości właściwości fizycznych i mechanicznych drewna są wartościami średnimi (dla partii Badi pochodzącej z Ghany). Należy przy tym pamiętać, że drewno jest materiałem pochodzenia biologicznego i wykazuje dużą zmienności w swych właściwościach nawet w obrębie jednego drzewa a co dopiero w drzewach rosnących na innych siedliskach, często oddalonych od siebie o setki kilometrów. Z powyższych względów decydując się na zakup jakiegokolwiek drewna, szczególnie egzotycznego warto zaopatrzyć się w nieco większą ilość niż wstępnie założyliśmy dla naszych potrzeb. Późniejsze dobranie drewna o identycznym kolorze, rysunku i właściwościach może okazać się bardzo trudne.
W porównaniu z krajową sosną i dębem drewno Badi wykazuje wyższą wytrzymałość na obciążenia statyczne i wyraźnie wyższą twardość. Ta ostatnia cecha świadczy o jego odporności na ścieranie. Wyższa gęstość drewna egzotycznego powiązana jest z większą kruchością, stąd nieco niższe wartości udarności. Moduł sprężystości i współczynniki skurczu drewna Badi kształtują się na poziomie drewna krajowego.

Tabela
Wybrane właściwości drewna Badi (Naucela diderrichii De Wild.) pochodzącego z Ghany zbadane na Wydziale Technologii Drewna SGGW w Warszawie w porównaniu z drewnem sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) i dębu szypułkowego (Quercus robur L.) według badań własnych i danych literaturowych (Sallenave 1955 i 1971, Wagenführ i Scheiber 1985, Wood Database „PROSPECT” 1997).

Nazwa cechy lub właściwości	Oznaczenie	Średnia wartość dla drewna:
	[jednostki]	Badi	sosny	dębu
Gęstość drewna w stanie absolutnie suchym (W=0%)	go [kg/m3]	670	490	650
Gęstość drewna w stanie powietrzno-suchym (W=12%)	g12 [kg/m3]	750	520	690
Wilgotność punktu nasycenia włókien	Wpnw [%]	22	29	26
Skurcz w kierunku promieniowym	Krw [%]	3,7	4	4
Skurcz w kierunku stycznym	Ksw [%]	7,8	7,7	7,8
Skurcz objętościowy	Kvw [%]	11,7	12,4	12,6
Wytrzymałość na rozciąganie wzdłuż włókien	Rr II [MPa]	110	100	90
Wytrzymałość na ściskanie wzdłuż włókien	Rs II [MPa]	80	47	52
Wytrzymałość na zginanie statyczne	Rgs [MPa]	100	87	88
Wytrzymałość na zginanie dynamiczne	Rgd [MPa]	120	110	115
Udarność	U [kJ/m2]	50	70	76
Moduł sprężystości wzdłuż włókien	EII [GPa]	12,6	12	11,7
Wytrzymałość na ścinanie wzdłuż włókien w płaszczyźnie promieniowej	Rc II­ [MPa]	7	10	11
Wytrzymałość na zgniecenie częściowe w kierunku stycznym	Rs ┴ stycz.[MPa]	13	10	11
Wytrzymałość na zgniecenie częściowe w kierunku promieniowym	Rs ┴ prom [MPa]	17	6,5	16
Wytrzymałość na rozłupanie	Rł [MPa]	0,7	0,4	0,6
Twardość Janki na przekroju poprzecznym	HJ pop [MPa]	80	30	65

Drewno Badi ze względu na właściwości i dużą naturalną trwałość sprawdziło się jako materiał do budowy konstrukcji osłonowych wybrzeży morskich i brzegów rzek np. śluz i umocnień wodnych na Sekwanie, a także w budowie łodzi i konstrukcjach doków. Wykorzystywano je z powodzeniem w kopalniach i jako podkłady kolejowe (również w Polsce). Badi to dobry materiał do wykorzystania w wykonaniu różnych elementów architektury zewnętrznej, np. tarasów, altan, płotów, mebli ogrodowych, a ostatnio jest także używane do elewacji budynków i ekranów dźwiękochłonnych przy trasach szybkiego ruchu. Drewno to zagościło również w reprezentacyjnych wnętrzach obiektów publicznych i mieszkań prywatnych w postaci podłóg, schodów i mebli.
Nieuczciwym byłoby pisać o tym drewnie w samych superlatywach. Na etapie suszenia występuje bowiem pewna trudność techniczna. Nieumiejętne prowadzenie tego procesu może spowodować powstanie licznych, drobnych, pęknięć powierzchniowych a czasami groźniejszych pęknięć głębokich. Lecz niech każdy rozważy sam jakich starań i wyrzeczeń wart jest końcowy efekt Słońca Afryki uchwycony w podłodze naszego mieszkania.
Fotografia 3 przedstawia przykładową podłogę wykonaną z drewna Badi, ułożoną w siedzibie firmy DLH Drewno w Warszawie przy ulicy Sosnkowskiego 1D (korytarz, I piętro). Podłoga została położona w styczniu 2000 r. w nowo wybudowanym obiekcie. Podłoże stanowił beton zagruntowany gruntem syntetycznym UKI PRIMER Wysezonowane deszczułki Badi o wymiarach przekroju poprzecznego 15 x 90 mm i długości od 300 do 1200 mm, zostały przytwierdzone do podłoża dwuskładnikowym klejem poliuretanowym do parkietu firmy KILTO – SLIM. Następnie przeprowadzono operację cyklinowania, szpachlowania FUGENKIT-em i szlifowania końcowego. Po dokładnym odpyleniu na powierzchnię położono dwuskładnikowy lakier poliuretanowy BONA TRAFFIC. Przy wykonywaniu prac trzymano się zaleceń podanych na opakowaniach zastosowanych preparatów chemicznych. Bieżąca pielęgnacja podłogi ogranicza się do codziennego przemycia jej wodą z domieszką środka czyszczącego LOBA, za pomocą zwyczajnego mopa.

Mimo że podłoga ta jest dość intensywnie użytkowana (znajduje się w korytarzu) na pierwszy rzut oka nie widać na jej powierzchni wyraźnych oznak zużycia. Po dwóch latach wygląda prawie jak nowa. Dopiero po uważnym przyjrzeniu się widać drobne zarysowania, wgniecenia i mikropęknięcia. Duże znaczenie ma tu odpowiednie usytuowanie i moc oświetlenia, które częściowo maskuje wymienione wyżej drobne uszkodzenia powierzchni.

Literatura:
Wagenführ R., Scheiber Chr., 1985: Holzatlas. Mit 890 zum Teil mehrfarbigen Bildern. VEB Fachbuchverlag Leipzig.
Sallenave P., 1955: Properiétés physiques et mécaniques des bois tropicaux de l’union francaise. Nogent-Sur-Marne (seine)- France.
Sallenave P., 1971: Properiétés physiques et mécaniques des bois tropicaux de l’union francaise. Deuxiéme supplément. Nogent-Sur-Marne (seine)- France.
Wood Database „PROSPECT” 1997 – Oxford Forestry Institute of Plant Sciences. University of Oxford.

Przy przygotowywaniu niniejszego artykułu uwzględniono informacje zawarte na następujących stronach internetowych:

https://www.unep-wcmc.org/trees/trade
https://www.webforest.fi/jalopuu/puulajit123/bilinga.html
https://www.windsorplaywood.com/tropical_woods/opepe.html
https://expoline.spb.ru/goods/Wood/BILINGA.htmhttp://bodd.cf.ac.uk
https://www.dlh.pl